https://chatbot.denizbank.com/Sdk/Jetlink.js

Menüye Git İçeriğe Git
 

Bireysel Bankacılık

Bireysel müşterilerime özel, yeni bir bankacılık deneyimi!

 

Emekli Bankacılığı

Emeklilerimize özel ürünler ve kampanyalar ile tanışın!

 

Afili Bankacılık

Ayrıcalıkları önünüze seren bankacılık Deniz’de!

 

Özel Bankacılık

DenizBank’ın özel müşterilerine sunduğu ayrıcalıkları keşfedin!

 

KOBİ Bankacılığı

Deniz’in KOBİ’lerimize sunduğu ayrıcalıklı ürün ve hizmetlere ulaşın!

 

Tarım Bankacılığı

Çiftçilerimizin ihtiyaçlarına göre hazırlanmış tüm çözümlerimizi görün!

 

Kurumsal ve Ticari Bankacılık

Kurumsal müşterilerimizin tüm ihtiyaçlarına özel çözümler Deniz’de!

Verim Eğrisi (Yield Curve) Nedir? Verim Eğrisi Nasıl Yorumlanır?

Okunma Süresi
9 dk.
Eklenme Tarihi
15 Mayıs 2025

Finansal piyasaların karmaşık yapısı içinde yol almak ve piyasa dinamiklerini anlamaya çalışmak, parçaları her gün değişen bir bulmacayı çözmeye benzetilebilir. Her parça büyük resmin bir parçasıdır ve olası değişimleri tahmin etmek için pek çok göstergeyi dikkatle incelememiz ve analiz etmemiz gerekir.

Bu göstergelerden birisi de basitliğine rağmen merkez bankalarının para politikalarını belirlemesinde büyük önem taşıyan, incelikleri ve sonuçları ile geniş bir etki alanına sahip olan verim eğrisi ya da daha yaygın kullanımıyla getiri eğrisidir.

Bu yazıda, “verim eğrisi nedir” sorusundan başlayarak, verim eğrisi grafiklerinin nasıl yorumlandığına, uygulama alanlarına, ekonomik kararları nasıl etkilediğine dair pek çok başlık altında detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.

Verim Eğrisi Nedir?

Verim eğrisi (getiri eğrisi), borçlanma araçlarının faiz oranları ve vadeleri arasındaki ilişkiyi görmemizi sağlayan grafiktir. Bu grafik, vade uzadıkça yatırımcının elde etmesi beklenen getirinin (faizin) nasıl değiştiğini ortaya koyar. Enflasyon, merkez bankası politikaları, dış borçlanma koşulları, jeopolitik riskler ve hatta küresel para politikalarındaki değişiklikler verim eğrisinin şeklini doğrudan etkiler. Dolayısıyla merkez bankaları eğimin yönünü ve zaman içindeki değişimlerini inceleyerek para politikaları, faiz beklentileri, enflasyon gibi değişkenlerin gidişatı hakkında önemli çıkarımlar yapabilir.

Verim eğrisi kısa, orta ve uzun vadelerde faiz oranlarının birbirinden nasıl farklılaştığını gösterir. Bu farklılaşmanın ne ifade ettiğini ise getiri eğrisinin eğiminin yönünden anlayabiliriz. Faiz oranları ve vadeler arasındaki ilişkiyi tanımlamamıza yardım eden dört ana verim eğrisi türü vardır.

Normal (Yukarı Eğimli) Verim Eğrisi:

Normal bir getiri eğrisi soldan sağa doğru yukarı eğimlidir ve uzun vadeli tahvillerin tipik olarak kısa vadeli tahvillerden daha yüksek getiri sunduğunu gösterir. Bu, piyasanın zaman içinde büyüyen ekonomik faaliyet ve muhtemelen yükselen enflasyon beklentisini yansıtır. Ekonomik koşullar istikrarlı göründüğünde, yatırımcılar daha uzun vadeli tahvil tutmanın ek riskinin daha fazla telafi edilmesini bekler, dolayısıyla daha uzun vadeli tahvillerin getirileri daha yüksek olur.

Ters (Aşağı Eğimli) Verim Eğrisi:

Ters bir getiri eğrisi aşağıya doğru eğimlidir. Bu tür bir eğim genellikle yaklaşan ekonomik gerileme veya resesyonun bir işareti olarak yorumlanır. Ekonomik gerileme döneminde güvenli yatırımlar arayan yatırımcılar, kısa vadeli tahviller yerine daha uzun vadeli tahvilleri tercih etme eğilimindedir, bu da daha uzun vadeli tahvillerin fiyatını artırır ve getirilerini düşürür.

Düz Verim Eğrisi:

Yüksek belirsizlik zamanlarında, yatırımcılar tüm vadelerde benzer getiriler bekler. Düz bir getiri eğrisi, tüm vadelerde benzer getiriler gösterir ve belirsiz bir ekonomik durum olduğunu ifade eder. Birkaç ara vade, düz eğride hafif tümsekler oluşmasına neden olan biraz daha yüksek getirilere de sahip olabilir. Bu tümsekler genellikle altı aydan iki yıla kadar olan orta vadeli yatırım vadeleri için ortaya çıkar.

Kambur (Çan Şeklinde) Verim Eğrisi:

Kambur veya çan şeklindeki getiri eğrisi daha seyrek görülür ve orta vadeli getirilerin hem kısa hem de uzun vadeli getirilerden daha yüksek olmasıyla karakterize edilir. Bu model, faiz oranlarının yakın vadede yükselebileceği ancak uzun vadede tekrar düşebileceği yönündeki piyasa algılarını yansıtabilir. Ayrıca, orta vadeli tahviller için benzersiz piyasa koşullarından veya arz-talep faktörlerinden de kaynaklanabilir.

Verim Eğrisi Nasıl Yorumlanır?

Verim eğrisi gelecekteki ekonomik koşullar, faiz oranları ve enflasyon hakkındaki yatırımcı duyarlılığının bir anlık görüntüsü olarak yorumlanabilir. Yukarıda da açıkladığımız gibi normal (yukarı eğimli) bir eğri, tipik olarak sağlıklı ekonomik büyüme beklentilerine ve yatırımcıların daha uzun vadeler için daha fazla getiri talep etmesi nedeniyle gelecekteki faiz oranlarının biraz daha yüksek olacağına işaret eder. Ters (aşağı eğimli) bir eğri ise muhtemelen yaklaşan bir ekonomik yavaşlama veya durgunluğa işaret eder, çünkü yatırımcılar gelecekteki oranların düşeceği beklentisiyle uzun vadeli getirileri düşürürler. Düz bir eğri piyasa belirsizliğine veya ekonomik genişleme ve daralmalar arasında bir geçiş aşamasına işaret ederken, kambur bir eğri arz ve talepteki karmaşıklıkları veya orta vadeli belirsizlikleri vurgular.

Verim Eğrisi Nasıl Hesaplanır?

Verim eğrisi, tahvil getirileri üzerinden hesaplandığı için öncelikle ilgili tahvillerin piyasa fiyatları, kupon ödemeleri, vadeleri ve itfa değerleri dikkate alınır. Temel formül, bir tahvilin iç verim oranını (yield) hesaplamaya dayanır. İç verim oranı, tahvilden elde edilecek kupon (faiz) ödemeleri ile anapara geri ödemesinin bugünkü değerini, tahvilin piyasa fiyatına eşitleyen iskonto oranıdır. Bu bağlamda, kamu borç yönetimi açısından hazine tarafından düzenli olarak ihraç edilen tahvillere ait veriler esas alınır. Türkiye’de bu veriler genellikle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve Hazine ve Maliye Bakanlığı veri tabanlarından günlük olarak takip edilebilir. Farklı vadelerdeki tahvil getirileri anlık olarak hesaplanarak bir eğri şeklinde sunulur.

Verim Eğrisinin Kullanım Alanları Nelerdir?

Getiri eğrisi, hem finansal piyasalarda hem de reel sektörde geniş kullanım alanına sahiptir. Bunlardan bir kaçını şöyle sıralayabiliriz:

  • Para Politikası ve Merkez Bankası Kararları: Merkez bankaları getiri eğrisinin şeklini ve seviyesini izleyerek gelecekteki faiz kararlarını, likidite yönetimini ve makro ihtiyati politikalarını belirler.
  • Hazine ve Borçlanma Stratejileri: Devlet hangi vadelerde ne kadar borçlanacağını planlarken getiri (verim) eğrisine bakar.
  • Şirketlerin Yatırım Kararları: Büyük ölçekli şirketler, uzun vadeli finansman ihtiyaçlarını nasıl ve ne zaman karşılayacaklarına verim eğrisindeki hareketleri göz önünde bulundurarak karar verir.
  • Portföy Yönetimi ve Risk Yönetimi: Yatırım fonları, emeklilik fonları ve bireysel yatırımcılar, verim eğrisinin geldiği seviyeye ve olası hareketlerine göre portföy dağılımını şekillendirir.

Verim Eğrisinin Şekli Ekonomik Kararları Nasıl Etkiler?

Getiri eğrisi özünde, ekonomik duyarlılığın bir barometresi olarak hareket eder ve ekonominin tüm sektörlerindeki kararları etkiler. Uzun vadeli faiz oranlarının kısa vadeli oranlardan daha yüksek olduğu yukarı doğru eğimli bir getiri eğrisi, genellikle sağlıklı ve genişleyen bir ekonomiye işaret eder. Bu durum, işletmeleri uzun vadeli projelere yatırım yapmaya teşvik eder, çünkü uzun dönemler boyunca daha düşük borçlanma maliyetlerini sabitleyebilirler. Böyle bir ortamda tüketicilerin de önemli alımlar yapma olasılığı artar ve ekonomik faaliyetler canlanır.

Kısa vadeli oranların uzun vadeli oranları aştığı ters bir getiri eğrisi ise genellikle yaklaşan bir durgunluğun uyarı işareti olarak görülür. Bu ortam, gelecekte daha düşük getiri ve artan belirsizlik beklentisi nedeniyle işletmeleri yatırım yapmakta tereddütlü hale getirir. Tüketiciler de iş kayıpları ve ekonomik gerilemeden korkarak harcamalarını geri çekebilir.

Getiri eğrisi, merkez bankalarının para politikası kararlarını şekillendirmesinde de önemli bir rol oynar. Getiri eğrisi tersine döndüğünde, merkez bankaları bir resesyonu önlemek amacıyla borçlanmayı ve yatırımı teşvik etmek için kısa vadeli faiz oranlarını düşürebilir. Tersine, dikleşen bir getiri eğrisi merkez bankalarını ekonominin aşırı ısınmasını önlemek ve enflasyonu kontrol etmek için faiz oranlarını yükseltmeye sevk edebilir.

Verim Eğrisi Yatırımcılar Açısından Ne İfade Eder?

Verim eğrisi yatırımcılar için farklı vadelerdeki tahvillerin risk ve getirilerini değerlendirmelerine olanak sağlayan önemli bir rehberdir. Verim eğrisinin şekli yatırımcıların gelecekteki faiz oranı hareketlerini ölçmelerine yardımcı olarak süre konumlandırması ve sektör dağılımları gibi portföy stratejilerini de etkiler. Yatırımcılar getiri eğrisini okuyarak tahvil yatırımlarını piyasa görünümleriyle uyumlu hale getirebilir, ekonomik gerileme veya yükselen faiz oranlarıyla ilişkili risklere karşı daha yüksek getiri potansiyelini dengeleyebilirler.

Verim Eğrisinin Kısa Vadeli ve Uzun Vadeli Etkileri Nelerdir?

Verim eğrisi hem kısa hem de uzun vadede farklı dinamiklerle şekillenen bir göstergedir. Kısa vadede merkez bankası hamleleri, piyasa likiditesi, siyasi gelişmeler gibi etkenler baskın olurken; uzun vadede enflasyon, ekonomik büyüme potansiyeli ve küresel risk iştahı gibi makro unsurlar daha belirleyici hale gelir. Bu nedenle, verim eğrisini yorumlarken bütün bu parçaları bir araya getirmek ve kapsamlı bir analiz yapmak hem kurumlar hem de yatırımcılar açışından önemlidir.

Bu metinde yer alan ifadeler, finansal bilgiler, birikim ve tasarruf önerileri, genel yorum ve tavsiyeler içermektedir. Ancak, bu tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel olarak sunulmaktadır. Bu tavsiyeler, herkesin farklı mali durumları ve risk-getiri tercihleri olduğunu göz önünde bulundurarak genel nitelikte sunulmuştur. Dolayısıyla, kişisel mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilirler. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım, birikim veya tasarruf kararı verilmesi ve hareket edilmesi, beklediğiniz sonuçları elde etmenizi garantilemeyebilir. Bu yazıdaki bilgileri değerlendirirken, kendi mali danışmanınızla veya bir yatırım uzmanıyla görüşmeniz önemlidir.

İlginizi Çekebilir

başvuru

Finansın Dönüşümü: Yapay Zeka Finans Sektörünü Nasıl Etkileyecek?

başvuru

Halving Nedir? Halving Nasıl İşler?

başvuru

Döviz Nedir? Dövizle İlgili Temel Terimler Nelerdir?